Leren leren: executieve functies

Executieve functies zijn een sterke voorspeller van schoolsucces, misschien nog veel meer dan de cognitieve bagage die een leerling bezit.

Deze executieve functies noemen we ook wel eens de regelfuncties van onze hersenen, die nodig zijn om ons gedrag te sturen en om zo doelgericht en efficiënt mogelijk te kunnen handelen. Bij alles doe je beroep op deze functies daarom vinden we het als school belangrijk om hier onze focus op te leggen.

   

We maken hiervoor gebruik van de methode ‘wijzer in executieve functies’ met de boot als metafoor. Op speelse wijze komen de leerlingen met de verschillende executieve functies in contact. We bespreken ze aan de hand van het besturen van een boot. 

Om leerlingen te betrekken bij hun eigen leerproces is het belangrijk dat ze op de hoogte zijn van deze functies. Onze kapitein BREIN die komt ongeveer maandelijks wat uitleg verschaffen op welke functie we extra inzetten. We hebben wel al onze functies nodig om de boot draaiende te houden, dus we verliezen onze focus niet van reeds aangeleerde functies. De leerlingen leren zich bewuster worden in welke functies ze goed zijn en in welke niet en hoe ze deze dan kunnen stimuleren/trainen of hoe ze sterkere ontwikkelde functies kunnen inzetten om de zwakkere te compenseren. Het eigenaarschap in deze theorie is erg belangrijk.

 

Info: Op tijd en efficiënt een taak beginnen, initiatief tonen, zelfstandig oplossingen en strategieën bedenken.

 

Info: Een plan van aanpak kunnen maken en uitvoeren, dingen volgens een bepaald systeem kunnen rangschikken of ordenen.

 

Info: Metacognitie en zelfmonitoring helpen je om een stapje terug te doen in de situatie om je eigen aanpak en prestaties te bekijken, te evalueren en bij te sturen waar nodig tijdens dit proces en voor een volgende keer.

  

Info: Flexibiliteit helpt je om soepel om te gaan met veranderingen, te schakelen tussen activiteiten en waar nodig je gedrag en gedachten aan te passen aan de nieuwe omstandigheden.

 

Info: inhibitie helpt je je impulsen van binnenuit en prikkels van buiten af te remmen, waardoor je eerst kunt nadenken voordat je doet.

 

Info: emotieregulatie helpt je om op een goede manier met je emoties om te gaan, zodat je doelen kunt realiseren, taken kunt voltooien of gedrag kunt controleren en sturen.

  

Info: het werkgeheugen helpt je om informatie vast te houden en te bewerken bij het uitvoeren van taken. Daarnaast gebruik je het om eerder geleerde kennis, vaardigheden, ervaringen of probleemoplossingsstrategieën toe te passen in een actuele of toekomstige situatie.

 

Executieve functies ontwikkelen zich op verschillende leeftijden. We weten dat het belangrijk is om al aan deze functies te werken vanaf de kleuterklas. 

I.v.m. de werkhouding baseren we ons op de visie van Kaat Timmerman nl. werkhouding bij kleuters met ijsbeertje Tom, alsook deze van Sanne Feryn nl. Executieve functies bij kleuters: zet je EF-bril op.

In de kleuterschool werken we op 4 executieve functies: impulscontrole, werkgeheugen, cognitieve flexibiliteit en emotieregulatie. 

De verschillende vaardigheden worden a.d.h.v. een stappenplan aangebracht. In alle klassen is als visuele ondersteuning gekozen voor tekeningen met een ijsbeertje ‘TOM’.  
       

De leerkrachten leggen de basisvaardigheden uit via een toneeltje. 

Stap 1: de houding en zijn tegengestelde leren kennen. 

Stap 2: wanneer wordt deze houding verwacht? 

Stap 3: het oefenen van de vaardigheid op zich. 

Stap 4: het installeren van de prent van ijsbeertje Tom in de klas. 

Stap 5: het oefenen van de vaardigheid in het dagelijks leven. 

Doorheen de dagelijkse klasactiviteiten wordt op een occasionele manier verwezen naar de tekeningen en wordt er gezocht om de ideeën toe te passen in zoveel mogelijk situaties.  

De kleuterschool probeert de kleuters bewust te maken, te ontwikkelen en te oefenen van een goede basishouding om tot een goede werkhouding voor het zelfstandig leren te komen. 

 

IK ZIT FLINK. 

IK BEN STIL.              

 IK STEEK MIJN VINGER OP. 

 

IK LUISTER GOED. 

IK KIJK GOED. 

STOP-DENK-DOE. 

 

 

Jezelf durven en mogen zijn in verbondenheid met elkaar vinden we erg belangrijk. We hopen dat onze leerlingen afstuderen met een positief zelfbeeld.